Aktualizowane: 17 czerwca, 2025 Aktualizował Redakcja ZycieBezOgraniczen
Awokado – kremowe, odżywcze i wszechobecne w modnych kawiarniach i na naszych stołach. Dziś jest symbolem zdrowego stylu życia, ale skąd pochodzi awokado i jaką drogę przebyło, by stać się globalnym fenomenem? Jego historia jest znacznie starsza i bardziej fascynująca niż mogłoby się wydawać. To opowieść o prehistorycznych olbrzymach, starożytnych cywilizacjach Azteków i hiszpańskich konkwistadorach. Zapraszamy w podróż śladami tego niezwykłego owocu, od jego dzikich korzeni w Mezoameryce aż po podbój całego świata.
Gdzie jest ojczyzna awokado? Botaniczne korzenie
Geograficzną kolebką awokado jest południowy Meksyk i Ameryka Środkowa. To właśnie tam, w gęstych, wilgotnych lasach, tysiące lat temu dziko rosły drzewa awokado (łac. Persea americana). Jednak historia tego owocu jest jeszcze starsza i sięga epoki plejstocenu.
Naukowcy uważają, że awokado jest ewolucyjnym anachronizmem, czyli owocem, który „przeżył” swoich naturalnych rozsiewaczy. Ogromna pestka awokado była zbyt duża do połknięcia dla większości współczesnych zwierząt. Była ona przystosowana do trawienia przez prehistoryczną megafaunę – olbrzymie ssaki, takie jak gigantyczne leniwce lądowe (megaterium) czy gomfotery (przodkowie słoni). Te wielkie zwierzęta połykały owoce w całości, a następnie wędrując, wydalały niestrawioną pestkę w nowym miejscu, rozsiewając w ten sposób drzewa. Wyginięcie tych olbrzymów powinno było oznaczać koniec awokado, ale na szczęście wtedy do gry wkroczył człowiek.
Jak awokado stało się ważne dla Azteków i Majów?
Najwcześniejsze dowody na spożywanie awokado przez ludzi pochodzą sprzed blisko 10 000 lat z jaskini w Coxcatlán w Meksyku. Jednak to starożytne cywilizacje Mezoameryki – Olmekowie, Majowie, a zwłaszcza Aztekowie – jako pierwsze udomowiły i zaczęły systematycznie uprawiać awokado około 5000 lat temu.
- Nazwa: Aztekowie nazywali ten owoc „āhuacatl”, co w ich języku (nahuatl) oznaczało… „jądro”. Nazwa ta wzięła się od kształtu owocu i sposobu, w jaki rośnie on na drzewie (w parach).
- Symbolika: Awokado było dla nich nie tylko ważnym źródłem pożywienia, bogatym w zdrowe tłuszcze. Uważali je za symbol płodności i miłości, a także za afrodyzjak. Drzewo awokado nazywano „drzewem płodności”.
- Zastosowanie: Spożywano je na surowo, ale także tworzono z niego pasty – protoplastę dzisiejszego guacamole. Używano go również w medycynie i kosmetyce.
Globalna podróż awokado – jak trafiło na nasze stoły?
Przez tysiące lat awokado było znane tylko w Ameryce Środkowej. Wszystko zmieniło się w XVI wieku wraz z przybyciem hiszpańskich konkwistadorów.
- Odkrycie przez Europejczyków: Pierwsza europejska wzmianka o awokado pochodzi z 1519 roku od Martína Fernándeza de Enciso. Hiszpanie, choć początkowo nieufni, szybko docenili jego kremową konsystencję i wartości odżywcze, nazywając je „masłem biedaków”.
- Ekspansja na inne kontynenty: Hiszpanie i Portugalczycy zaczęli zabierać sadzonki awokado w swoje podróże. W ten sposób owoc trafił na Karaiby, do Peru i Chile, a następnie do Azji (na Filipiny) i Afryki.
- Uprawa w USA: Do Stanów Zjednoczonych, a konkretnie na Florydę i do Kalifornii, awokado trafiło dopiero w XIX wieku. To właśnie w Kalifornii wyhodowano najpopularniejszą dziś na świecie odmianę.
- Boom na „superfood”: Prawdziwa, globalna eksplozja popularności awokado to zasługa XXI wieku. Promocja jego niezwykłych wartości odżywczych (zdrowe tłuszcze, witaminy, potas) i wszechstronności w kuchni sprawiła, że stało się ono nieodłącznym elementem zdrowej diety na całym świecie.
Najpopularniejsze odmiany awokado i ich pochodzenie
Mówiąc „awokado”, najczęściej myślimy o jednym, konkretnym typie. W rzeczywistości istnieje kilkaset odmian tego owocu. Oto trzy najważniejsze:
| Odmiana | Pochodzenie | Charakterystyka |
| Hass | Kalifornia, USA | Najpopularniejsza odmiana na świecie (ok. 80% globalnej produkcji). Mała, z grubą, chropowatą, ciemniejącą w miarę dojrzewania skórką i niezwykle kremowym miąższu. Nazwa pochodzi od nazwiska listonosza Rudolpha Hassa, który przypadkiem wyhodował to drzewko w swoim ogrodzie w latach 20. XX wieku. |
| Fuerte | Meksyk | Druga najpopularniejsza odmiana. Ma gruszkowaty kształt, gładką, zieloną skórkę i nieco mniej tłusty, orzechowy smak. Jest bardziej wrażliwa na zimno niż Hass. |
| Bacon | Kalifornia, USA | Odmiana o owalnym kształcie i gładkiej, cienkiej, zielonej skórce. Jej miąższ jest jaśniejszy i ma delikatniejszy smak. Jest jedną z odmian najbardziej odpornych na niskie temperatury. |
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
- Z jakiego kraju pochodzi najwięcej awokado importowanego do Polski?
Zdecydowana większość awokado dostępnych w polskich sklepach pochodzi z krajów takich jak Hiszpania, Peru, Izrael, RPA i Meksyk. - Czy awokado to owoc czy warzywo?
Z botanicznego punktu widzenia awokado jest owocem, a konkretnie jednonasienną jagodą. Jednak w kuchni, ze względu na niski poziom cukru i wytrawny smak, używane jest najczęściej jako warzywo. - Czy można wyhodować awokado z pestki w domu?
Tak, jest to bardzo proste i stanowi świetny eksperyment. Wystarczy umieścić pestkę w wodzie (np. na wykałaczkach), a po kilku tygodniach wypuści korzeń i pęd. Należy jednak pamiętać, że wyhodowana w ten sposób roślina w warunkach domowych najprawdopodobniej nigdy nie zaowocuje, ale będzie stanowić atrakcyjną roślinę ozdobną.
Podsumowanie
Historia awokado to niezwykła opowieść o przetrwaniu, adaptacji i globalnym sukcesie. Ten zielony owoc, który swoją egzystencję zawdzięcza prehistorycznym olbrzymom, a kulturę uprawy starożytnym cywilizacjom Azteków, przebył długą drogę z meksykańskich lasów na nasze stoły. Dziś, jako symbol zdrowia i nowoczesnej kuchni, jest dowodem na to, jak bardzo smaki i tradycje kulinarne potrafią podróżować i łączyć ludzi na całym świecie.
